ขบวนพยุหยาตราทางชลมารค ราชประเพณีของไทย หนึ่งเดียวในโลก

โพสต์เมื่อวันที่ 23 ตุลาคม 2567

ขอบคุณภาพจาก: https://www.thansettakij.com/lifestyle/travel-shopping/604942

เล่าสู่กันฟัง

เนื่องจากในปีนี้จะมีงาน...

พระราชพิธีทรงบำเพ็ญพระราชกุศลถวายผ้าพระกฐิน โดยขบวนพยุหยาตราทางชลมารค

ซึ่งจะจัดขึ้นในวันที่ 27 ตุลาคม 2567 ดังนั้นในช่วงนี้จึงได้มีการซ้อมกันอยู่หลายรอบ ซึ่งคนไทยหลายคนก็คงเคยเห็นหรือเคยได้ยินการจัดประเพณีนี้มาแล้วหลายรอบ ทั้งดูในข่าว หรือมาชมจริงๆ และผมเองก็เป็นหนึ่งในนั้น แต่ในครั้งนี้ ผมเกิดสงสัยหลายๆ อย่างขึ้นมาดังนี้

1. ประเพณีนี้จัดขึ้นทุกปีไหม หรือจัดขึ้นทุกกี่ปี (เพราะผมจำได้ว่านานๆ ทีถึงจะได้เห็น)

2. ในโลกนี้มีประเทศอื่นที่มีประเพณีที่คล้ายแบบนี้ไหม หรือว่าเราคือหนึ่งเดียวในโลก?

   
   

ผมเลยไปหาข้อมูลมา แล้วเอามาสรุปให้ทุกคนฟังดังนี้ครับ

ประเพณีนี้จัดขึ้นทุกปีไหม?

คำตอบคือ ไม่ได้จัดขึ้นทุกปี และไม่มีรอบการจัดที่แน่นอนด้วย

แต่จะจัดขึ้นในโอกาสสำคัญทางราชพิธีหรือโอกาสพิเศษต่าง ๆ เช่น การเฉลิมฉลองราชาภิเษก การเสด็จพระราชดำเนินเพื่อบำเพ็ญพระราชกุศล หรือเหตุการณ์สำคัญอื่น ๆ ที่เกี่ยวข้องกับพระมหากษัตริย์

และปีสุดท้ายที่จัด (ไม่รวมครั้งนี้) คือปี 2562

อ่านข้อมูลเพิ่มเติมได้ที่ https://th.wikipedia.org/wiki/กระบวนพยุหยาตราชลมารค

และก่อนหน้านี้ก็มีการจัดขึ้นมาหลายครั้ง ดังนี้

ภาพขบวนเรือพระราชพิธี ณ วัดอรุณ เมื่อ พ.ศ. 2510

พระราชพิธีลงสรง สมเด็จพระบรมโอรสาธิราช เจ้าฟ้ามหาวชิรุณหิศ สยามมกุฎราชกุมาร พ.ศ. 2529

ภาพแห่เสด็จเลียบพระนครทางชลมารคในรัชกาลที่ 6 เมื่อ พ.ศ. 2454

โดยสรุปได้ดังนี้

1. รัชกาลที่ 1 ถึง รัชกาลที่ 3

มีการจัดขึ้นหลายครั้ง แต่ไม่มีบันทึกที่บอกตัวเลขที่แน่นอน

2. รัชกาลที่ 4

จัดขึ้นทั้งหมด 3 ครั้ง

3. รัชกาลที่ 5

จัดขึ้นทั้งหมด 3 ครั้ง

4. รัชกาลที่ 6

จัดขึ้นทั้งหมด 1 ครั้ง

5. รัชกาลที่ 7

จัดขึ้นทั้งหมด 2 ครั้ง

6. รัชกาลที่ 9

จัดขึ้นทั้งหมด 17 ครั้ง

7. รัชกาลที่ 10

จัดขึ้นทั้งหมด 2 ครั้ง (รวมครั้งนี้)

มีประเพณีอื่นที่คล้ายกันอีกไหม?

ถ้าค้นหาด้วยคุณสมบัติที่ว่า....

• จัดขึ้นเป็นประจำ อย่างต่อเนื่องจนเป็นประเพณี

• เป็นประเพณีที่เกี่ยวข้องกับรัฐ หรือประเทศ หรือราชวงศ์

เท่าที่ผมหาข้อมูลดูพบว่า....

ไม่มีประเทศไหนในโลกที่มีประเพณีแบบนี้อีกแล้ว

หรือพูดให้เข้าใจง่ายๆ ก็คือ ประเพณีนี้ของไทยคือ

หนึ่งเดียวในโลก

ประเพณีใกล้เคียง

ที่ใกล้เคียงที่สุดที่ผมหาเจอคือราชพิธี Thames Diamond Jubilee Pageant ซึ่งเป็นขบวนเรือพระราชพิธีบนแม่น้ำเทมส์ในปี 2012 เพื่อเฉลิมฉลองการครองราชย์ครบ 60 ปีของสมเด็จพระราชินีเอลิซาเบธที่ 2 ขบวนนี้มีเรือหลายลำเข้าร่วมอย่างอลังการ เพื่อแสดงความยิ่งใหญ่ของราชวงศ์อังกฤษ แม้จะไม่ได้จัดเป็นประจำ แต่เป็นการแสดงถึงวัฒนธรรมที่เคารพต่อสถาบันพระมหากษัตริย์เช่นเดียวกับในไทย

ขอบคุณภาพจาก https://thecrownchronicles.co.uk/history/history-posts/royal-rewind-the-2012-diamond-jubilee-river-pageant/

แต่ก็อย่างที่เห็นในรูปครับ

• งานนี้ถูกจัดขึ้นเพียงแค่ครั้งเดียว ตั้งแต่ปี 2012 และยังไม่เคยจัดขึ้นอีกเลย

• เรือในพิธี ไม่ได้เข้มงวดนักอย่างที่เห็นในภาพ ทุกคนสามารถเอาเรือตัวเองเข้าร่วมได้

นอกเหนือจากนี้ก็ไม่มีงานอื่นๆ ที่ดูยิ่งใหญ่แบบของไทยอีกแล้วครับ

หมายเหตุ งานแข่งเรือทั่วๆ ไปไม่นับนะครับ

เรือพระที่นั่งในขบวน

ข้อมูลเพิ่มเติม https://th.wikipedia.org/wiki/กระบวนพยุหยาตราชลมารค

สรุป

พระราชพิธีพยุหยาตราทางชลมารคของไทย เป็นประเพณีเดียวในโลกที่ ยิ่งใหญ่ ศักดิ์สิทธิ์ และจัดขึ้นต่อเนื่องสืบต่อกันมาอย่างยาวนาน (ตามบันทึกที่มีคือ จัดขึ้นตั้งแต่สมัยก่อนสุโขทัยอีก)

ดังนั้นพี่น้องชาวไทยทุกคน ถ้ามีโอกาส ก็มาดูให้เห็นด้วยตาตัวเองให้ได้สักครั้งในชีวิตนะครับ